Ganimetler Ve Fey

Hadis No : 1114
Ravi: Katade
Tanım: Resulullah (sav) gazveye bizzat iştirak edince, onun sehm-i safiyy denen riyaset hissesi olurdu. Bu hisseyi, taksimden önce köle, cariye, at gibi ganimete dahil mallardan dilediğinden alırdı. Safiyye validemiz de işte bu hissedendi. Gazveye bizzat iştirak etmediği takdirde bu hisse gıyabında ayrılırdı, ancak bu durumda seçme hakkı yoktu (ne ayrılmışsa onu kabul ederdi.)

Kaynak: Ebu Davud, Haraç 21, (2993)

Hadis No : 1115
Ravi: Malik İbnu Evs İbni Hadesan
Tanım: Hz. Ömer (ra) bana haber gönderdi. Ben de gün yükseldiği zaman ona gittim. Kendisini evinde bir sedirin üzerinde, deri yüzlü bir yastığa dayanmış vaziyette oturmuş buldum. Sedirin örgü ipleri adalelerine gömülmüş durumdaydı. Bana: “Ey Malik, seni şunun için çağırdım: Senin kavminden bir kaç hane halkı peş peşe geldiler (ihtiyaç arzettiler). Ben de kendilerine biraz bağışta bulunulmasını söyledim. İşte ! Al bunu aralarında dağıtıver!” dedi. Ben: “Bu işi benden başkasına söyleseniz daha iyi olur!” dedim. Ancak o ısrarla: “Ey Malik al şunu!” dedi. Az sonra Hz. Ömer’in azadlısı (kapıcı) Yerfe’ geldi ve: “Ey müzminlerin emiri! Osman, Abdurrahman İbnu Avf, Zübeyr ve Sa’d (ra)’ın girmelerine izin veriyor musunuz? (sizi görmek istiyorlar!) dedi. O da: “Evet, buyursunlar!” diyerek izin verdi, onlar da girip selam vererek oturdular. Az sonra Yerfe’ tekrar gelip: “Abbas’la Ali (ra) için de izin var mı?” dedi. Hz. Ömer, onlara da izin verdi. Girdiler, selamı verip oturdular. Abbas (ra) söz alarak: “Ey müzminlerin emiri! Benimle Ali arasında hükmet!” dedi. Bunlar bir meselede ihtilafa düşmüş, birbirlerini dava ediyorlardı. Oradaki cemaat de: “Evet ey müzminlerin emiri, aralarında hükmet, onları rahatlat!” dediler. Hz. Ömer (ra) (önceden gelenlere yönelerek): “Şöyle bir sakin olun!” deyip devam etti:”Arzı ve semayı ayakta tutan Allah aşkına soruyorum. Resulullah (sav)’ın şöyle şöyle söylediğini biliyor musunuz? “Bize mirasçı olunmaz, ne bırakmışsak o sadakadır.” “Evet!” dediler. Sonra da Hz. Abbas ve Hz. Ali’ye yönelerek: “Arz ve sema izniyle ayakta duran Zat’ın aşkına size soruyorum, Resulullah (sav)’ın: “Bize mirasçı olunmaz, her ne bırakmışsak sadakadır” dediğini biliyor musunuz?” O ikisi de: “Evet!” dediler. Hz. Ömer de: “Allahu Teala hazretleri, Resulü’ne (sav) bazı imtiyazlar bahsetmiştir, bunları ondan başka kimseye vermemiştir. Söz gelimi, beldeler ahalisinden Allah’ın fey kıldığı şeyler (hassaten) Allah ve Resulü’ne aittir. Allah Resulü (sav) Beni Nadir’in mallarını aranızda taksim etti. Allah’a kasem olsun, o işte, kendisini size tercih etmedi, sizi bırakıp, onu kendisi almadı. (Nitekim, onu aranızda dağıttı.) Sadece şu mal (kendisine) kaldı. Resulullah (sav) bundan (ailesinin) yıllık nafakasını alır, mütebakisini beytü’l-male koyardı” dedi.

Kaynak: Buhari, Feraiz 3, Humus 1, Cidad 80, Meğazi 14, Tefsir, Haşr 3, Nafakat 3, İ’tisam 5; Müslim, 48, (1

Hadis No : 1116
Ravi: Malik İbnu Evs İbni Hadesan
Tanım: (Yukarıdaki vak’a ile alakalı olan) bir rivayet şöyledir: Resulullah (sav) (yıllık ihtiyacını aldıktan sonra) geri kalanı Allah’ın malı kılar (Beytu’l-male koyar) idi. Ömer (ra) sonra (cemaate yönelerek) dedi ki: “Arz ve semanın izniyle ayakta durduğu Zat aşkına sizden soruyorum, bunu biliyor musunuz?” Onlar: “Evet!” dediler. Sonra Hz. Ömer teker teker, Hz. Abbas ve Hz. Ali’ye yönelerek, öbür cemaate yaptığı gibi, aynı şekilde yemin vererek bu hususu bilip bilmediklerini sordu. Her ikisi de: “Evet, biliyoruz!” dediler. Sonra Hz. Ömer (ra) sözüne devam etti: “(Hatırlayın! Siz,) Resulullah (sav) vefat edince, Ebu Bekir’e bu meseleyi götürdünüz. O, size: “Ben Resulullah (sav)’ın velisiyim, ikiniz bana ihtilafınızı getirdiniz, sen ey Abbas, kardeşin oğlunun mirasını taleb ediyorsun, sen de ey Ali, hanımın Fatıma’nın babasından olan mirasını taleb ediyorsun” dedi ve devamla: “Ebu Bekir (ra) size, Resulullah (sav)’ın şu sözünü hatırlattı: “Bize varis olunmaz. Her ne bıraktı isek sadakadır.” Siz ikiniz (onu ithamda) ittifak ettiniz. (Allah biliyor o, bu tatbikatta doğru, iyi, isabetli ve hakka uygun hareket ediyordu. Sonra Ebu Bekir (ra) vefat etti. Resulullah (sav) ve Ebu Bekir’in velisi ben oldum, böylece o malın sorumluluğu bana geçti. Allah biliyor, bu işte ben de doğru, iyi, isabetli ve hakka uygun hareket ediyorum. Şimdi (ey Abbas!) sen ve Ali bana geldiniz. Meseleniz aynı mesele. Bana: “(Beni Nadir’den kalan fey malını) bize ver!” diyorsunuz. Ben de şu cevabı veriyorum: “Dilerseniz, bir şartla o malı size vereyim. O şart da şudur: “Bu malı, Resulullah (sav), (Ebu Bekir ve sorumluluğunu aldığım günden beri ben) nasıl kullandı isek sizin de öyle kullanacağınıza dair Allah’a söz vermenizdir. Onu bu şartla aldınız mı? Tamam mı?” Onlar: “Evet!” dediler. Hz. Ömer de: “Sonra siz bana aranızda (başka şekilde) hükmedeyim diye (mi)? geldiniz. Hayır, vallahi aranızda, kıyamet kopuncaya kadar, bundan başka bir hüküm veremem. Bu şartı yerine getirmede aciz kalırsanız, malı bana iade ediverin” dedi. (Kaynaklar önceki rivayette kaydedilenlerdir.)

Kaynak: Buhari, Feraiz 3, Humus 1, Cidad 80, Meğazi 14, Tefsir, Haşr 3, Nafakat 3, İ’tisam 5; Müslim, 48, (1

Hadis No : 1117
Ravi: Enes
Tanım: Resulullah (sav)’e Bahreyn’den bir mal getirildi. Resulullah (sav): “Bunu mescide dökün” dedi. Bu mal (şimdiye kadar) Resulullah (sav)’e gelenlerin en çok olanı idi. Resulullah (sav) namaza gitti ve mala hiç nazar etmedi. Namaz bitince gelip malın yanında durdu. Her gördüğüne ondan veriyordu. Derken amcası Abbas (ra) geldi ve: “Ey Allah’ın Resulü, bana da ver. Zira ben hem kendimin, hem de Akil’in (esaretten kurtuluş) fidyesini verdim!” dedi. Resulullah (sav) da: “Al!” dedi. Bunun üzerine o da torbasını iyice doldurdu. Sonra onu sırtlamaya çalıştı, ancak muvaffak olamadı. “Ey Allah’ın Resulü, birilerine söyle de sırtıma kaldırıversin” dedi ise de: “Hayır” cevabını aldı. Bunun üzerine; Abbas: “Öyleyse sen sırtıma kaldırıver!” dedi. Yine: “Hayır!” cevabını aldı. Bunun üzerine Abbas, torbadan bir miktarını döktü, tekrar sırtlamaya çalıştı, yine kaldıramadı. Ve: “Birilerine söyle sırtıma kaldırıversin!” dedi. “Hayır!” cevabını alınca, yine: “öyleyse sen kaldırıver” dedi. Resulullah (sav) buna da “Hayır!” deyince Abbas bir miktar daha boşalttı, sonra kaldırıp omuzuna koyup çekip gitti. Resulullah (sav), Abbas (ra)’ın para hırsına taaccübünden, bize görünmez oluncaya kadar gözleriyle onu takip etmişti. Resulullah (sav) tek dirhem kalıncaya kadar oradan ayrılmadı.

Kaynak: Buhari, Salat 42, Cizye 4, Cihad 172)

Hadis No : 1118
Ravi: Avf İbnu Malik
Tanım: Resulullah (sav)’a fey malı gelince, hemen gününde dağıtırdı. Evliye iki hisse, bekara bir hisse verirdi

Kaynak: Ebu Davud, Hara 14, (2953)

Hadis No : 1119
Ravi: İbnu Ömer
Tanım: Resulullah (sav) Hayber mahsulünden her sene zevcelerine yüz vask veriyordu. Bunun seksen vaskı hurma, yirmi vaskı arpa idi. Hz. Ömer (ra) halife olunca, Hayber’den Yahudileri çıkardığı zaman orayı taksim etti ve Resulullah (sav)’ın zevcelerini muhayyer bıraktı. Dileyene arazi ve (sulama) suyu verecek, dileyene de eskiden olduğu şekilde belli miktardaki vaskı verecekti. Bazıları arazi ve suyu tercih etti -ki Hz. Aişe ve Hafsa (ra) bu gruptandı- bir kısmı da kendilerine hurma verilmesini tercih etti.

Kaynak: Buhari, Hars 8, 9, 11, İcare 22, Şirket 11, Şurut 5, Meğazi 40; Müslim, Musakat 1, (1551); Ebu Davud

Hadis No : 1120
Ravi: Ebu Hüreyre
Tanım: Resulullah (sav) buyurdular ki: “Peygamberlerden (a.s) biri, gazveye çıktı da kavmine: “Nikahla bağlanıp, gerdeğe girmek istediği halde henüz gerdek yapmadığı kadını olan benimle gelmesin, keza bina yapıp henüz çatısı atılmamış inşaatı olan da gelmesin, keza gebe koyun veya develer satın alıp doğurmalarını bekleyeniniz varsa o da gelmesin” dedi. Gazveye çıktı. Derken tam ikindi namazı sırasında veya buna yakın bir zamanda (fethedeceği) beldeye yaklaştı. Güneş’e: “Sen bir memursun, ancak ben de bir memurum” dedi ve Allah’a yönelerek: Ey Rabbim, şu güneşi bize durdur (da namazımız geçmesin!)” diye dua etti. Güneş, o yerlerin fethini Allah müyesser kılıncaya kadar durduruldu. Sonra elde edilen ganimetleri topladılar. Toplanan ganimetleri yemek üzere ateş geldi. Fakat ateş tatmadı bile. Bunun üzerine Peygamber: “İçimizde ganimetten çalan bir hırsız var, her kabileden bir kişi bana biat etsin!” dedi. Bu suretle ona biat etmeye başladılar. Derken bir adamın eli peygamerin eline yapışıp kaldı. “Hırsız bu kabilede. Kabilenin her ferdi bana teker teker biat etsin!” dedi. Biat etmeye başladılar, iki veya üç kişinin eli O’nun eline yapıştı kaldı. “Ganimet hırsızı sizde” dedi. Öküz başı kadar iri bir altın getirdiler. Ganimet yığınının içine o da atıldı. Ateş gelip ganimeti yedi. Bilesiniz, bizden önce hiçbir ümmete ganimet helal kılınmamıştır. Ganimetleri Allah sadece bize helal kıldı. Bu da, bizde gördüğü aczimiz ve za’fımız sebebiyledir.”

Kaynak: Buhari, Humus 8, Nikah 58; Müslim, Cihad 32

Hadis No : 1121
Ravi: Ebu Hüreyre
Tanım: Resulullah (sav) bir gün kalkıp gulül’ü (yani ganimet malından çalma) hatırlattı, bunun kötülüğünü, günahının büyüklüğünü belirtti ve bu meyanda şunları söyledi: “Sakın sizden birini, kıyamet günü, boynunda böğürmesi olan bir deve olduğu halde bana gelmiş: “Ey Allah’ın Resulü, bana yardım et!” diye yalvarıyor ve kendimi de cevaben: “Senin için hiçbir şey yapamam, ben sana tebliğ etmiştim” der bulmayayım…” Resulullah (sav) bu tarzda hayvanları ve diğer ganimet mallarını teker teker zikretti.

Kaynak: Buhari, Cihad 189; Müslim, İmaret 24, (1831)

Hadis No : 1122
Ravi: Semüre İbnu Cündeb
Tanım: Resulullah (sav)’ın şöyle söylediğini haber verdi: “Kim ganimet hırsızını gizlerse bu da onun gibi olur.”

Kaynak: Ebu Davud, Cihad 146, (2716)

Hadis No : 1123
Ravi: Abdullah İbnu Amr İbni’l-As
Tanım: Resulullah (sav) bir ganimet ele geçirilince, Hz. Bilal (ra)’e emrederdi, o da halka yüksek sesle duyulur, askerler de ganimet olarak ne ele geçirmişse getirip teslim ederdi. Peygamberimiz (sav) de önce beşte birini (humus) alır, geri kalanı taksim ederdi. Bir gün, (Bilal’in) çağırmasından sonra bir adam kıldan mamul bir yular getirdi ve: “Ey Allah’ın Resulü, ganimet olarak biz de bunu ele geçirmiştik!” dedi. “Sen,” dedi, “üç kere bağırdığı vakit Bilal’i işitmedin mi? O zaman niye getirmedin?” Adam, Resulullah (sav)’a (gecikmenin sebebiyle ilgili olarak kabul görmeyen) özürler beyan etti. Ancak neticede şu cevabı aldı: “Hayır! Bunu senden kabul etmiyorum. Kıyamet günü sen bununla birlikte geleceksin.”

Kaynak: Ebu Davud, Cihad 144, (2712)

Hadis No : 1124
Ravi: Abdullah İbnu Amr İbni’l-As
Tanım: Resulullah (sav)’ın ağırlıklarının başını bekleyen Kerkere denen bir zat vardı, derken vefat etti. Resulullah (sav): “O cehennemdedir!” buyurdu. Bu söz üzerine adamı görmeye gittiler. Üzerinde, ganimetten çalınmış bir aba buldular.”

Kaynak: Buhari, Cihad 190; İbnu Mace, Cihad 34, (2849)

Hadis No : 1125
Ravi: Zeyd İbnu Halid
Tanım: Hayber Savaşı sırasında Resulullah (sav)’ın ashabından biri öldürülmüştü. Resulullah (sav)’a haber verildi. “Arkadaşınız üzerine namaz kılın!” dedi. Resulullah (sav)’ın sözü üzerine, halkın çehresi değişmiş, (bir soğukluk çökmüştü). Resulullah (sav) açıkladı: “Arkadaşımız Allah için cihad sırasında ganimetten çalmıştır. Bunun üzerine, maktulün eşyasını karıştırdık. Yahudilere ait boncuk kolyelerden iki dirhem bile etmeyen bir kolyeyi çalmış olduğunu gördük.

Kaynak: Muvatta, Cihad 23, (2, 458); Ebu Davud, Cihad 143, (2710); Nesai, Cenaiz 66, (4, 64); İbnu Mace, Cih